De Vlaamse Regering streeft ernaar onze leefomgeving uiterlijk tegen 2040 asbestveilig te maken. Die doelstelling staat niet op zichzelf, maar maakt deel uit van een breder beleid. Bijvoorbeeld op het vlak van:
- klimaat: de verwijdering van risicovolle asbesttoepassingen in daken, gevels of rondom stookinstallaties triggert een energiezuinige vernieuwing met extra dak- of gevelisolatie, een nieuwe verwarmingsinstallatie of de mogelijkheid voor het plaatsen van zonnepanelen (verboden op asbestdaken).
- circulaire bouw: gevaarlijke stoffen zoals asbest verwijderen is essentieel om sloopmaterialen terug in de kringloop te brengen en zo duurzame, circulaire gebouwen en renovaties mogelijk te maken.
- ruimtelijke ordening: dankzij de sloop van oude, asbesthoudende gebouwen in buitengebieden ontstaat er nieuwe ruimte.
- wonen: asbestveilig wonen is een onmisbaar onderdeel van de basiswoonkwaliteit.
Wat is ‘asbestveilig’?
Enkel asbesttoepassingen in goede staat mogen nog aanwezig zijn in onze leefomgeving. Al het risicovolle asbest moet op een veilige manier weggenomen en opgeborgen worden.
Asbesthoudende materialen zijn een risico als ze door beschadiging, veroudering of verwering schadelijke asbestvezels afgeven in de omgeving. Ook wanneer de kans bestaat dat een asbesttoepassing asbestvezels afgeeft, wordt ze als risicovol beschouwd.
Aanwezigheid = risico
Recent onderzoek toont aan dat alleen al de aanwezigheid van hechtgebonden of niet-hechtgebonden asbest in een gebouw een gevaar kan vormen voor het leefmilieu.
Dat komt omdat het bindmiddel dat de schadelijke asbestvezels insluit door veroudering en verwering alsmaar zwakker wordt. Daardoor komen de asbestvezels bloot te liggen en kunnen ze in de omgeving terechtkomen.
Hoe slechter de toestand van een asbesttoepassing, hoe moeilijker het wordt om ze veilig te beheren en te ontmantelen. Bovendien lopen ook de maatschappelijke kosten steeds meer op, bijvoorbeeld op het gebied van gezondheid of voor de bouw- en recyclagesector.
Inventarisatie van asbest
De Vlaamse Regering wil al het aanwezige asbest in kaart brengen in Vlaamse gebouwen en woningen gebouwd voor 2001. Daarom komt is er een inventarisatieplicht bij verkoop. Op die manier weet de koper waar in het gebouw asbest aanwezig is en kan hij hier correct mee omgaan. Vanaf 2032 is iedere gebouweigenaar verplicht om een geldig asbestinventarisattest te bezitten.
Verwijdering van asbest
Het actieplan asbestafbouw streeft ook naar een versnelde verwijdering van asbesthoudende materialen die mogelijk asbestvezels vrijgeven:
- Tegen 2034 moeten de meest risicovolle asbesttoepassingen worden weggenomen uit Vlaamse gebouwen en woningen. Bijvoorbeeld asbestcementen daken en gevels, en niet-hechtgebonden asbesttoepassingen.
- Tegen 2040 moeten alle andere asbesttoepassingen in slechte staat verwijderd zijn.
Voorlopig zijn beide streefdata enkel wettelijk verplicht voor overheidsgebouwen en -infrastructuur. Voor particulieren en private eigenaars geldt de verplichting nog niet. De Vlaamse Regering voorziet wel bijkomende maatregelen als de afbouw van asbest tegen 2034 en 2040 niet voldoende vordert.
Tijdens onderhouds- of renovatiewerken aan een gebouw moet elke eigenaar voortaan de asbesttoepassingen wegnemen die door de werken eenvoudig bereikbaar worden. Zo wordt vermeden dat asbesthoudende materialen opnieuw ingesloten raken en de risico’s worden doorgeschoven naar toekomstige generaties.